چگونه گیاهان آکواریومی را نگهداری کنیم؟

گیاهان آکواریومی مانند هر گیاه دیگری نیاز به مراقبت و نگهداری دارند تا بتوانند رشد کنند و سالم بمانند. برای نگهداری از گیاهان آکواریومی باید به نیازهای آن‌ها در مورد نور، دما، آب، کود، کربن، آهن و سایر عناصر معدنی، و بیماری‌ها و آفات توجه کرد. در این مقاله به بررسی این نیازها و نکات مهم در نگهداری از گیاهان آکواریومی می‌پردازیم.

گیاهان آکواریومی یکی از جذاب‌ترین و زیباترین عناصر یک آکواریوم هستند که نه تنها به زیبایی و تنوع آکواریوم کمک می‌کنند، بلکه نقش مهمی در تعادل و سلامت محیط آبی و ماهی‌های آکواریوم دارند. گیاهان آکواریومی با تولید اکسیژن، جذب کربن دی‌اکسید، تصفیه آب از مواد زائد و سمی، ایجاد پناهگاه و محل تخم‌گذاری برای ماهی‌ها و حشرات آبزی، و ارائه غذا برای برخی از موجودات آکواریوم، به بهبود کیفیت زندگی در آکواریوم کمک می‌کنند .

 نیازهای گیاهان آکواریومی

نور

نور یکی از مهم‌ترین عوامل برای رشد و توسعه گیاهان آکواریومی است. گیاهان آکواریومی با استفاده از نور، فتوسنتز انجام می‌دهند و انرژی مورد نیاز خود را تولید می‌کنند. برای اینکه گیاهان آکواریومی بتوانند فتوسنتز کنند، نیاز به نوری با شدت و طول موج مناسب دارند. برخی از گیاهان آکواریومی نیاز به نور زیاد دارند و برخی دیگر با نور کم هم رشد می‌کنند. برای انتخاب نور مناسب برای گیاهان آکواریومی باید به نوع و تعداد گیاهان، عمق و اندازه آکواریوم، و رنگ و شفافیت آب توجه کرد.

به طور کلی، برای گیاهان آکواریومی نیاز به نوری با شدت حدود **۲ تا ۵ وات بر هر لیتر آب** و طول موج **۴۰۰۰ تا ۷۰۰۰ کلوین** است. برای تامین نور می‌توان از لامپ‌های مختلفی مانند لامپ‌های فلورسنت، لامپ‌های کم مصرف، لامپ‌های LED، و لامپ‌های متال هالید استفاده کرد. هر کدام از این لامپ‌ها مزایا و معایب خود را دارند که باید با توجه به بودجه و نیازهای گیاهان آکواریومی انتخاب شوند. برای مثال، لامپ‌های فلورسنت ارزان و کم مصرف هستند اما عمر کوتاهی دارند و نور آن‌ها با زمان کمرنگ می‌شود. لامپ‌های کم مصرف نیز ارزان و کم مصرف هستند اما نور آن‌ها به سختی به عمق آب می‌رسد و برای آکواریوم‌های کوچک مناسب‌تر هستند. لامپ‌های LED نوری با کیفیت و پایدار دارند و عمر طولانی‌تری نسبت به سایر لامپ‌ها دارند اما قیمت بالایی دارند و نیاز به خنک‌کننده دارند. لامپ‌های متال هالید نوری با شدت و طول موج بالا دارند و برای آکواریوم‌های عمیق و گیاهان نیازمند نور زیاد مناسب هستند اما مصرف برق زیادی دارند و حرارت زیادی تولید می‌کنند.

پیشنهاد مقاله: ماهی‌ها: چگونه می‌خوابند؟

برای نگهداری از گیاهان آکواریومی باید به مدت و زمان روشنایی نور هم توجه کرد. به طور معمول، برای گیاهان آکواریومی نیاز به نوری با مدت **۸ تا ۱۲ ساعت در روز** است. اگر نور بیش از این مدت روشن باشد، ممکن است باعث افزایش رشد جلبک‌ها و کاهش اکسیژن آب شود. اگر نور کمتر از این مدت روشن باشد، ممکن است باعث کاهش رشد گیاهان و ضعیف شدن آن‌ها شود. برای تنظیم مدت روشنایی نور می‌توان از تایمرهای برقی استفاده کرد

دما

دما نیز یکی از عوامل مؤثر بر رشد و سلامت گیاهان آکواریومی است. گیاهان آکواریومی معمولاً به دمای ثابت و مناسب نیاز دارند و تغییرات شدید دما می‌تواند برای آن‌ها مضر باشد. برای انتخاب دمای مناسب برای گیاهان آکواریومی باید به نوع و منشأ گیاهان، نوع و منشأ ماهی‌ها، و فصل و آب و هوای محل زندگی توجه کرد.

به طور کلی، برای گیاهان آکواریومی نیاز به دمایی بین **۲۰ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد** است. برخی از گیاهان آکواریومی مانند گیاهان گرمسیری نیاز به دمای بالاتر دارند و برخی دیگر مانند گیاهان سردسیری نیاز به دمای پایین‌تر دارند. برای تنظیم دمای آب می‌توان از دستگاه‌های گرمایشی و سرمایشی مخصوص آکواریوم استفاده کرد. این دستگاه‌ها معمولاً با ترموستات کنترل می‌شوند و می‌توانند دمای آب را در حد مطلوب نگه دارند. برای اندازه‌گیری دمای آب می‌توان از دماسنج های مختلفی مانند دماسنج الکترونیکی، دماسنج شیشه‌ای، و دماسنج برچسبس استفاده کرد. هر کدام از این دماسنج ها مزایا و معایب خود را دارند که باید با توجه به دقت و قابلیت خواندن آن‌ها انتخاب شوند. برای مثال، ترمومترهای الکترونیکی دقیق و راحت هستند اما نیاز به باتری دارند و ممکن است خراب شوند. ترمومترهای شیشه‌ای نیز دقیق هستند اما نیاز به نصب درون آب دارند و ممکن است شکسته شوند. ترمومترهای استیکری نیز راحت هستند اما کمتر دقیق هستند و ممکن است تحت تأثیر نور و حرارت خارجی قرار بگیرند.

 آب

آب یکی از اساسی‌ترین نیازهای گیاهان آکواریومی است. گیاهان آکواریومی با استفاده از آب، مواد مغذی را جذب می‌کنند و مواد زائد را دفع می‌کنند. برای نگهداری از گیاهان آکواریومی باید به کیفیت و کمیت آب توجه کرد. کیفیت آب شامل عواملی مانند pH، سختی، املاح، نیترات، نیتریت، آمونیاک، اکسیژن، و کلر است. کمیت آب نیز شامل عواملی مانند حجم، سطح، و تعویض آب است.

نکات مهم در نگهداری از گیاهان آکواریومی

•  pH: pH میزان اسیدی یا بازی آب را نشان می‌دهد. pH بین ۰ تا ۱۴ می‌تواند باشد و هر چه بیشتر باشد، آب بازتر است و هر چه کمتر باشد، آب اسیدی‌تر است. برای گیاهان آکواریومی نیاز به pHی بین **۶ تا ۸** است. برخی از گیاهان آکواریومی مانند گیاهان آمازونی نیاز به pH پایین‌تر دارند و برخی دیگر مانند گیاهان آفریقایی نیاز به pH بالاتر دارند. برای اندازه‌گیری pH می‌توان از دستگاه‌های الکترونیکی یا کیت‌های شیمیایی استفاده کرد. برای تنظیم pH می‌توان از مواد مختلفی مانند سنگ‌ها، چوب‌ها، مواد شیمیایی، و مواد زیستی استفاده کرد. برای مثال، سنگ‌ها و چوب‌های قلیایی می‌توانند pH را بالا ببرند و سنگ‌ها و چوب‌های اسیدی می‌توانند pH را پایین بیاورند. مواد شیمیایی نیز می‌توانند pH را بالا یا پایین ببرند اما باید با احتیاط و دقت استفاده شوند. مواد زیستی نیز می‌توانند pH را تغییر دهند. برای مثال، فتوسنتز گیاهان می‌تواند pH را بالا ببرد و تنفس ماهی‌ها می‌تواند pH را پایین بیاورد.

•  سختی: سختی میزان املاح کلسیم و منیزیم در آب را نشان می‌دهد. سختی بین ۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم بر لیتر می‌تواند باشد و هر چه بیشتر باشد، آب سخت‌تر است و هر چه کمتر باشد، آب نرم‌تر است. برای گیاهان آکواریومی نیاز به سختی بین **۳ تا ۱۵ درجه** است. برخی از گیاهان آکواریومی مانند گیاهان آفریقایی نیاز به سختی بالاتر دارند و برخی دیگر مانند گیاهان آمازونی نیاز به سختی پایین‌تر دارند. برای اندازه‌گیری سختی می‌توان از کیت‌های شیمیایی استفاده کرد. برای تنظیم سختی می‌توان از مواد مختلفی مانند سنگ‌ها، چوب‌ها، مواد شیمیایی، و مواد زیستی استفاده کرد. برای مثال، سنگ‌ها و چوب‌های قلیایی می‌توانند سختی را بالا ببرند و سنگ‌ها و چوب‌های اسیدی می‌توانند سختی را پایین بیاورند. مواد شیمیایی نیز می‌توانند سختی را بالا یا پایین ببرند اما باید با احتیاط و دقت استفاده شوند. مواد زیستی نیز می‌توانند سختی را تغییر دهند. برای مثال، فتوسنتز گیاهان می‌تواند سختی را کاهش دهد و تنفس ماهی‌ها می‌تواند سختی را افزایش دهد.

•  املاح: املاح مواد معدنی محلول در آب هستند که برای رشد و توسعه گیاهان آکواریومی ضروری هستند. املاح شامل عناصری مانند پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سولفات، فسفات، و سایر عناصر کمیاب هستند. برای گیاهان آکواریومی نیاز به املاحی بین **۱۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم بر لیتر** است. برخی از گیاهان آکواریومی مانند گیاهان آب شور نیاز به املاح بالاتر دارند و برخی دیگر مانند گیاهان آب شیرین نیاز به املاح پایین‌تر دارند. برای اندازه‌گیری املاح می‌توان از دستگاه‌های الکترونیکی یا کیت‌های شیمیایی استفاده کرد. برای تنظیم املاح می‌توان از مواد مختلفی مانند کود‌های مخصوص گیاهان آکواریومی، مواد شیمیایی، و مواد زیستی استفاده کرد. برای مثال، کود‌های مخصوص گیاهان آکواریومی می‌توانند املاح مورد نیاز گیاهان را تامین کنند و مواد شیمیایی نیز می‌توانند املاح را افزایش یا کاهش دهند اما باید با احتیاط و دقت استفاده شوند. مواد زیستی نیز می‌توانند املاح را تغییر دهند. برای مثال، فتوسنتز گیاهان می‌تواند املاح را جذب کند و تنفس ماهی‌ها می‌تواند املاح را دفع کند.

پیشنهاد مقاله:راهنمای انتخاب بستر مناسب

•  نیترات، نیتریت، آمونیاک: نیترات، نیتریت، و آمونیاک مواد آلی هستند که از فعالیت‌های زیستی مانند تنفس، دفع، و تخریب مواد آلی در آب تولید می‌شوند. این مواد برای رشد گیاهان آکواریومی مفید هستند اما اگر به میزان زیادی در آب وجود داشته باشند، می‌توانند برای گیاهان و ماهی‌ها مضر باشند. برای گیاهان آکواریومی نیاز به نیتراتی بین **۵ تا ۴۰ میلی‌گرم بر لیتر**، نیتریتی بین **۰ تا ۱ میلی‌گرم بر لیتر**، و آمونیاکی بین **۰ تا ۰.۲۵ میلی‌گرم بر لیتر** است. برای اندازه‌گیری این مواد می‌توان از کیت‌های شیمیایی استفاده کرد. برای تنظیم این مواد می‌توان از مواد مختلفی مانند تعویض آب، فیلترها، مواد شیمیایی، و مواد زیستی استفاده کرد. برای مثال، تعویض آب می‌تواند این مواد را کاهش دهد و فیلترها می‌توانند این مواد را تصفیه کنند. مواد شیمیایی نیز می‌توانند این مواد را افزایش یا کاهش دهند اما باید با احتیاط و دقت استفاده شوند. مواد زیستی نیز می‌توانند این مواد را تغییر دهند. برای مثال، فتوسنتز گیاهان می‌تواند نیترات را جذب کند و تنفس ماهی‌ها می‌تواند نیترات، نیتریت، و آمونیاک را تولید کند.

• اکسیژن: اکسیژن یکی از عوامل ضروری برای زندگی گیاهان و ماهی‌های آکواریومی است. گیاهان و ماهی‌ها با استفاده از اکسیژن، تنفس انجام می‌دهند و انرژی مورد نیاز خود را تولید می‌کنند. برای گیاهان و ماهی‌های آکواریومی نیاز به اکسیژنی بین **۵ تا ۸ میلی‌گرم بر لیتر** است. برای اندازه‌گیری اکسیژن می‌توان از دستگاه‌های الکترونیکی یا کیت‌های شیمیایی استفاده کرد. برای تنظیم اکسیژن می‌توان از مواد مختلفی مانند فیلترها، پمپ‌ها، مواد شیمیایی، و مواد زیستی استفاده کرد. برای مثال، فیلترها و پمپ‌ها می‌توانند با ایجاد جریان آب، اکسیژن را در آب افزایش دهند و مواد شیمیایی نیز می‌توانند اکسیژن را افزایش یا کاهش دهند اما باید با احتیاط و دقت استفاده شوند. مواد زیستی نیز می‌توانند اکسیژن را تغییر دهند. برای مثال، فتوسنتز گیاهان می‌تواند اکسیژن را تولید کند و تنفس ماهی‌ها می‌تواند اکسیژن را مصرف کند.

• کلر: کلر یکی از مواد شیمیایی است که برای ضدعفونی آب شهری استفاده می‌شود. کلر برای گیاهان و ماهی‌های آکواریومی مضر است و می‌تواند باعث سوختگی، التهاب، و مرگ آن‌ها شود. برای گیاهان و ماهی‌های آکواریومی نیاز به کلری **صفر** است. برای اندازه‌گیری کلر می‌توان از کیت‌های شیمیایی استفاده کرد. برای تنظیم کلر می‌توان از مواد مختلفی مانند مواد شیمیایی، فیلترها، و مواد زیستی استفاده کرد. برای مثال، مواد شیمیایی مانند تیوسولفات سدیم می‌توانند کلر را از بین ببرند و فیلترها مانند فیلترهای کربن فعال می‌توانند کلر را جذب کنند. مواد زیستی نیز می‌توانند کلر را تغییر دهند. برای مثال، برخی از باکتری‌ها می‌توانند کلر را تجزیه کنند.
• 

به علاوه‌ی توجه به نیازهای گیاهان آکواریومی که در بخش قبل بیان شد، برای نگهداری از گیاهان آکواریومی باید به موارد زیر هم توجه کرد:

•  انتخاب گیاهان مناسب: برای انتخاب گیاهان مناسب برای آکواریوم خود باید به مواردی مانند نوع و تعداد ماهی‌ها، اندازه و شکل آکواریوم، و سبک و طراحی آکواریوم توجه کرد. برای مثال، برای آکواریوم‌های کوچک و ماهی‌های کوچک، گیاهان کوچک و نازک مناسب‌تر هستند و برای آکواریوم‌های بزرگ و ماهی‌های بزرگ، گیاهان بزرگ و محکم مناسب‌تر هستند. همچنین باید گیاهانی را انتخاب کرد که با نیازهای آبی و نوری و سایر عوامل محیطی آکواریوم سازگار باشند.

•  کاشت گیاهان: برای کاشت گیاهان باید به مواردی مانند زمین، مواد مغذی، و جایگاه گیاهان توجه کرد. برای مثال، برای کاشت گیاهان باید از زمین‌های مخصوص گیاهان آکواریومی استفاده کرد که مواد مغذی کافی را برای گیاهان فراهم کنند و جلوی رشد جلبک‌ها را بگیرند. همچنین باید گیاهان را در جایگاه‌های مناسب کاشت که با توجه به اندازه، شکل، و رنگ گیاهان می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال، برای کاشت گیاهان باید گیاهان بلند را در پشت آکواریوم، گیاهان متوسط را در وسط آکواریوم، و گیاهان کوتاه را در جلو آکواریوم کاشت.

•  برداشت گیاهان: برای برداشت گیاهان باید به مواردی مانند زمان، ابزار، و روش برداشت توجه کرد. برای مثال، برای برداشت گیاهان باید در زمانی که گیاهان رشد کرده و شلوغ شده‌اند، از ابزارهای مخصوص گیاهان آکواریومی مانند قیچی، کنده، و برداشتنده استفاده کرد. همچنین باید گیاهان را با روش مناسب برداشت کرد. برای مثال، برای برداشت گیاهان ریشه‌دار باید ریشه‌های آن‌ها را با دقت از زمین جدا کرد و برای برداشت گیاهان شاخه‌دار باید شاخه‌های آن‌ها را با قیچی برید.

•  تربیت گیاهان: برای تربیت گیاهان باید به مواردی مانند شکل، اندازه، و جهت گیاهان توجه کرد. برای مثال، برای تربیت گیاهان باید گیاهان را با توجه به شکل و اندازه آکواریوم و سبک و طراحی آکواریوم، به شکل‌های مختلف مانند مثلثی، مستطیلی، دایره‌ای، و نامنظم برش داد. همچنین باید گیاهان را با توجه به جهت نور و جریان آب، به جهت‌های مختلف مانند عمودی، افقی، و مورب قرار داد.

•  مراقبت از گیاهان: برای مراقبت از گیاهان باید به مواردی مانند بیماری‌ها، آفات، و رقابت گیاهان توجه کرد. برای مثال، برای مراقبت از گیاهان باید گیاهان را از بیماری‌های مختلف مانند پوسیدگی، سوختگی، لکه‌داری، و زردی محافظت کرد و در صورت لزوم از داروهای مخصوص گیاهان آکواریومی استفاده کرد. همچنین باید گیاهان را از آفات مختلف مانند حشرات، ماهی‌ها، و جانوران آبزی که ممکن است گیاهان را بخورند یا آسیب بزنند، محافظت کرد و در صورت لزوم از روش‌های مختلف مانند دفع، جداسازی، و کنترل آفات استفاده کرد. همچنین باید گیاهان را از رقابت گیاهان دیگر که ممکن است فضا، نور، آب، و مواد مغذی را از آن‌ها بگیرند، محافظت کرد و در صورت لزوم از روش‌های مختلف مانند کاشت، برداشت، و تربیت گیاهان استفاده کرد.