حکم کشتن مورچه از نظر شیعه، اهل سنت و فتاوای خامنه‌ای و مکارم شیرازی
حکم کشتن مورچه از نظر اسلام
در آموزه‌های اسلامی، احترام به موجودات زنده و پرهیز از آزار بی‌جهت آن‌ها از اصول اخلاقی مهم به شمار می‌رود. در مورد کشتن حشراتی مانند مورچه، دیدگاه‌ها و فتاوای متفاوتی در میان فقهای شیعه و اهل سنت وجود دارد که بر پایه نصوص دینی و اصول فقهی استوار است. در ادامه به بررسی حکم کشتن مورچه در اسلام از نظر شیعه و اهل سنت و فتاوای آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله مکارم شیرازی می‌پردازیم.
دیدگاه کلی حکم کشتن مورچه در اسلام (شیعه و اهل سنت):
به طور کلی، در اسلام اصل بر عدم آزار رساندن به حیوانات، مگر در موارد ضروری و موجه است. پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) در روایات متعددی بر مهربانی با حیوانات و پرهیز از کشتار بی‌رویه تأکید کرده‌اند. در مورد حشرات، این اصل با توجه به میزان آزاردهندگی و ضرر آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
حکم کشتن مورچه دیدگاه اهل سنت:
در فقه اهل سنت، کشتن حشرات موذی که باعث آزار و اذیت می‌شوند، مانند پشه، مگس، عقرب و مار، جایز است. در مورد مورچه، برخی فقها معتقدند که اگر مورچه‌ها ضرری نرسانند یا آزاردهنده نباشند، کشتن آن‌ها مکروه یا حتی نامشروع است. اما اگر وجود آن‌ها باعث آزار و ضرر شود، مانند آسیب به مواد غذایی، منازل یا نیش زدن، کشتن آن‌ها با روش‌های غیرسوزاندن جایز شمرده می‌شود. حدیثی از پیامبر (ص) که از کشتن چهار حیوان: مورچه، زنبور عسل، هدهد و صرد (پرنده‌ای کوچک) نهی کرده‌اند، در این زمینه مورد استناد قرار می‌گیرد. با این حال، بسیاری از فقها این نهی را در صورتی می‌دانند که ضرری از جانب این موجودات نباشد.
حکم کشتن مورچه از دیدگاه شیعه:
در فقه شیعه نیز اصل بر عدم کشتن موجودات زنده، مگر در صورت آزار و اذیت یا ضرر رساندن است. روایات متعددی از ائمه (ع) وجود دارد که بر پرهیز از کشتن حیوانات بی‌جهت تأکید می‌کند. در مورد مورچه، فتوای غالب فقها بر آن است که اگر مورچه‌ها آزاردهنده نباشند یا ضرری نرسانند، کشتن آن‌ها مکروه است. برخی نیز ممکن است آن را جایز ندانند. اما اگر وجود آن‌ها موجب آزار، ضرر به انسان یا اموال شود (مانند حمله به مواد غذایی یا ورود بی‌رویه به منزل)، کشتن آن‌ها با روش‌های مناسب و بدون آزار رساندن بیش از حد (مانند له کردن با پا) جایز شمرده می‌شود. سوزاندن حشرات به طور کلی در اسلام نهی شده است و این نهی شامل مورچه نیز می‌شود.
فتاوای مراجع معاصر:
حکم کشتن مورچه آیت‌الله سید علی خامنه‌ای (رهبر معظم انقلاب اسلامی):
ایشان در پاسخ به استفتائات مربوط به کشتن حشرات، رویکرد کلی فقه شیعه را تأیید می‌کنند. فتوای ایشان در مورد مورچه را می‌توان چنین خلاصه کرد:
- در صورت عدم آزار: کشتن مورچه در صورتی که آزار و مزاحمتی ایجاد نکند، جایز نیست و مکروه است.
- در صورت آزار و مزاحمت: اگر مورچه‌ها باعث اذیت و آزار شوند و راهی جز کشتن آن‌ها برای رفع مزاحمت نباشد، جایز است.
- روش کشتن: تاکید بر استفاده از روش‌هایی است که کمترین آزار را به حیوان وارد کند. سوزاندن به طور کلی جایز نیست.
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی:
آیت‌الله مکارم شیرازی نیز فتوایی مشابه با رویکرد عمومی فقه شیعه دارند:
- در صورت عدم آزار: کشتن حشرات از جمله مورچه در صورتی که آزار و مزاحمتی نداشته باشند، جایز نیست و مکروه است. برخی این عمل را از مصادیق “ایذاء حیوان” می‌دانند که شرعاً ناپسند است.
- در صورت آزار و مزاحمت: اگر وجود مورچه‌ها سبب اذیت و آزار شدید شود و راهی برای دفع آن‌ها جز کشتن نباشد، جایز است. این حکم شامل مورچه‌هایی می‌شود که به منزل هجوم آورده‌اند یا مواد غذایی را آلوده می‌کنند.
- روش کشتن: باید از روش‌هایی استفاده شود که منجر به مرگ فوری و بدون شکنجه حیوان شود. سوزاندن حشرات (از جمله مورچه) مطلقاً جایز نیست و ایشان آن را خلاف احتیاط و حتی حرام می‌دانند.
خلاصه و نتیجه‌گیری:
به طور کلی، حکم کشتن مورچه هم در فقه شیعه و هم در فقه اهل سنت، اصل بر عدم آزار رساندن به مورچه‌ها در صورتی است که ضرر و مزاحمتی نداشته باشند. کشتن آن‌ها در این حالت مکروه یا نامشروع تلقی می‌شود. اما اگر مورچه‌ها باعث آزار و اذیت، ضرر به اموال یا نیش زدن شوند، کشتن آن‌ها برای رفع مزاحمت جایز است. در هر صورت، توصیه می‌شود از روش‌هایی برای کشتن استفاده شود که کمترین آزار را به حیوان وارد کند و از سوزاندن مطلقاً پرهیز شود، زیرا سوزاندن موجودات زنده در اسلام نهی شده است.
بهترین مقالات مرتبط:
آیا وجود مورچه در خانه باعث برکت است؟ حکمت وجود مورچه در خانه
عقرب از چی بدش میاد؟ بررسی علمی و اساطیری تنفرهای این جانور گزنده
